Charakterystyka króla Kazimierza
„Był to mężczyzna wysoki, tęgi. Jego twarz budziła szacunek. Włos miał obfity i kręty. Broda opadała mu do piersi. Jąkał się trochę, ale głos miał donośny. Okazywał skłonność do ucztowania, miłostek i innych rozkoszy.[…] Uprzejmy i uczciwy, łatwo dopuszczał do siebie ludzi każdego stanu, rodu i wieku. Był człowiekiem niezwykle skromnym […]. Dla wszystkich życzliwy, tak dla szlachty, jak dla wieśniaków […] nie dopuszczał, że panowie i dziedzice wyrządzali krzywdę i niesprawiedliwość własnych chłopom i strzegł ich jak jakiegoś szczególnego skarbu.”
Źródło: Jan Długosz, Roczniki, czyli Kroniki Królestwa Polskiego.
Kazimierz Wieki na obrazie Jana Matejki.
Kazimierz Wielki urodził się w 1310 roku jako syn Władysława Łokietka i Jadwigi, córki Bolesława Pobożnego. Był szóstym najmłodszym dzieckiem w rodzinie, poprzedziły go trzy siostry i dwóch braci. Od razu był następcą tronu, dwaj bracia Kazimierza zmarli przed jego urodzeniem. Natomiast siostry wyszły za mąż.
Gdy Kazimierz miał 15 lat, jego ojciec ożenił go z księżniczką litewską, która w Polsce przyjęła imię Anna. Małżeństwo wzmocniło polsko-litewski sojusz, mając chronić oba państwa przed agresją zakonu krzyżackiego. Władysław Łokietek zmarł w marcu 1333 roku. Już w maju Kazimierz Wielki został koronowany na króla Polski. Przed nowym władcą stanęło wiele bardzo trudnych do rozwiązania problemów.
Władysław Łokietek pozostawił synowi państwo nie skonsolidowane wewnętrznie, zniszczone wojnami i śmiertelnie zagrożone od zewnątrz. Śląsk, Pomorze, Kujawy i Mazowsze pozostawały poza granicami Polski. Jego państwo było słabe i małe jego powierzchnia wynosiła ok. 106 tys. km2.
Najważniejszą sprawą dla Kazimierza było nie dopuszczenie do wznowienia działań wojennych. Dlatego też Kazimierz, jeszcze przed swoją koronacją, przedłużył rozejm z Krzyżakami na następny rok. Przez następne 10 lat pomiędzy Polską a zakonem formalnie trwała wojna, ale brak było działań zbrojnych. Nie dochodziło do nich, gdyż Polska była zbyt słaba, aby zbrojnie odzyskać utracone ziemie, natomiast Krzyżacy, po zajęciu Pomorza, nie byli już zainteresowani dalszymi podbojami w Polsce. Celem Kazimierza , tak jak i jego ojca było zjednoczenie wszystkich ziem Piastowskich. Zadanie to było częściowo tylko zrealizowane. Pomimo, że nie udało się odzyskać Pomorza i Śląska Kazimierz znacznie powiększył swoje państwo. Największym nabytkiem była Ruś, ale nie zapomniał on też o ziemiach, które niegdyś należały do Piastów. W 1343 roku, jak pamiętamy, odzyskał Kujawy i ziemię dobrzańską, zdobył też Wschowę, ostatnią część Wielkopolski.
Kazimierz Wielki zajmował się nie tylko polityką, dbał on również o rozwój gospodarczy Polski. W czasach jego panowania postępowało osadnictwo. Dzięki podjętym działaniom naszego Króla powstało wiele nowych wsi i miast. Król Kazimierz dbał o rozwój swoich miast. Największe z nich, Kraków, Poznań, Nowy Sącz, a nie co później również Lwów, otrzymywały od króla przywileje ułatwiające im prowadzenie handlu, które leżały na ważnych szlakach handlowych.
Zwiększone dochody i zwiększające zaludnienie pozwoliły poważnie wzmocnić siły zbrojne państwa. Król Kazimierz w ciągu swojego panowania wybudował kilkadziesiąt murowanych zamków i liczne miasta otoczył murami. Stworzył łańcuch fortyfikacji, które niemal dwadzieścia lat zabezpieczały Polskę przed atakami wroga. Wiadomo jest również, że unowocześniał swoją armię, z jego inicjatywy pojawiły się w Polsce armaty. Kazimierz Wielki ujednolicił też prawo.
Działalność króla nie ograniczała się do polityki i gospodarki, król starał się także podnieść kulturę Polski. Był wielkim mecenasem sztuki, zarządził wspaniałą przebudowę Wawelu. Nawiązując do czasów współczesnych Kazimierz III Wielki jest fundatorem Akademii Krakowskiej, miejsca w którym pomimo zmiany nazwy, po dziś dzień kolejne pokolenia swobodnie poszerzają swoją wiedzę oraz horyzonty.
Dzięki skutecznej polityce i wzmocnieniu kraju już w połowie panowania Kazimierza głos, króla Polskiego zaczął się liczyć na forum międzynarodowym. Wyrazem tego był zjazd krakowski, który odbył się w 1364 roku. Spotkanie to przeszło do legendy jako uczta, jaką na cześć przybyłych wyprawił krakowski rajca miejski Wierzynek.
W działalności na rzecz państwa polskiego odniósł Kazimierz ogromne sukcesy. Nie mógł się niestety nimi poszczycić z życiu osobistym. Ostatni Piast na tronie polskim był aż czterokrotnie żonaty. Pierwszą jego żoną jak było wspomniane wcześniej była księżniczka litewska Anna. Gdy zmarła w 1339 roku, Kazimierz ożenił się z Adelajdą Heską. Nie było to udane małżeństwo. Bardzo prędko król oddalił swoją żonę, jednak nie przeprowadził rozwodu. Mimo to w 1356 roku ożenił się ponownie, tym razem jego żoną została mieszczka praska Katarzyna Rokiczanka. Małżeństwo to było skandalem nawet nie dlatego, że Krystyna była mieszczką, lecz z powodu popełnionej przez Kazimierza bigamii. Rokiczanka dość szybko została odwołana i Kazimierz nie przeprowadzając rozwodu ożenił się po raz czwarty. Tym razem żoną jego została Jadwiga, córka księcia żagańskiego Henryka Żelaznego. W Polsce Jadwiga była uważana za prawowitą małżonkę Kazimierza i za królową, nie uzyskała natomiast akceptacji Stolicy Apostolskiej.
Król Polski Kazimierz III Wielki, sprawował władzę przez 37 lat. Zostawił kraj uporządkowany wewnętrznie, poważany na arenie międzynarodowej. Umierając w 1370 r. pozostawił państwo silne, bogate, powiększone terytorialnie do 270 tys. km2. Był władcą mądrym i sprawiedliwym.
Podsumowując wszystkie informację z życia władcy bez wątpliwości możemy stwierdzić, że przydomek „Wielki”, który został mu przypisany jest jak najbardziej zasłużony. Najlepszym potwierdzeniem tych słów jest przysłowie bardzo dobrze wszystkim nam znane: „Zastał Polskę drewnianą, a zostawił murowaną”.
Król Kazimierz Wielki został pochowany w krypcie na Wawelu.
Żródło: Zespół Magazynu Historycznego „Mówią wieki”, Władcy Polski „Kazimierz Wielki” wyd. Kolekcja HACHETTE, 2009r.